حقایق نجوم

یکی از قدیمی ترین علومی که در دنیا وجود دارد علم ستاره شناسی و نجوم است و اگر چه هزاران سال است که انسان ها این علم را می دانند و دنیای شگفت انگیز ستاره ها را مورد مطالعه قرار داده اند اما ما هنوز هم دانش بسیار کمی از بسیاری از واقعیت هایی که در جهان اتفاق می افتد داریم. همین چیزهای اندکی که از این علم می دانیم هم واقعا شگفت انگیز و حیرت آور است و بسیاری از آن ها هم گیج کننده. در هر صورت در این نوشتار از الی گشت سعی کرده ایم تا شما را با دنیای عجیبی از حقایق نجوم آشنا کنیم تا بتوانیم حداقل اطلاعاتی هر چقدر کم و اندک از این دنیای شگفت را در اختیارتان قرار دهیم. مطالب بعدی از دنیای علم را هم که در آینده خواهید دید دنبال کنید.

• ما فقط قادریم تا حدود ۵ درصد از ماده ی این جهان هستی را کشف کنیم. بقیه ی جهان از ماده ای نامرئی تشکیل شده است که به آن ماده ی تاریک می گویند و همچنین فرمی رازآلود از انرژی در این جهان هستی وجود دارد که به آن انرژی تاریک می گویند.
• در حقایق نجوم و در این جهان هستی دسته ای از ستاره ها به نام ستاره های نوترونی وجود دارند که از آن ها به عنوان ستاره های در حال مرگ یاد می شود. این ستاره ها بسیار کوچک و چگال هستند و از فروپاشی ستاره های بسیار بزرگ به وجود آماده اند با این حال وزنی برابر تقریبا ۱۰۰ میلیون تن دارند! این ستاره ها از تندترین ستاره هایی هستند که دانشمندان تا به حال مورد مطالعه قرار داده اند به طوری که با سرعت باورنکردنی ۵۰۰ بار در ثانیه دور خود می چرخند!
• هسته ی خورشید انرژی ای برابر انرژی ۱۰۰ بیلیون بمب هسته ای را در هر ثانیه رها می کند. همه ی این مقدار انرژی راه خود را از بین چندین لایه ی خورشید به بیرون پیدا می کند و این سفر هزاران سال به طول می انجامد. انرژی خورشیدی گرما و نور را به بیرون ساطع می کند و همین سیستم است که منظومه ی خورشیدی را قدرتمند می کند.

• گالیلئو گالیله که دانشمند و مخترع سرشناس ایتالیایی است را معمولا به طور اشتباه مخترع تلسکوپ می دانند که این طور نیست و تاریخ دانانی که حقایق نجوم را بازگو کرده اند بر این باورند که سازنده ی عینک یعنی یوهان لیپرشای سازنده ی تلسکوپ بوده است و گالیله در واقع اولین کسی بوده است که از تلسکوپ برای مطالعه ی جهان خارجی استفاده کرده است تا به کشفیات برسد.
• کهکشان گردابی که نام علمی آن در بین دانشمندان M51 است در واقع ۲ بازوی چرخشی است که بین ۲۵ تا ۳۷ میلیون سال نوری از کهکشان راه شیری دور است ولی با این حال با یک تلسکوپ آماتور هم قابل دیدن است.
• سیاه چاله ها بسیار غلیظ هستند و نیروی گرانش بسیار قوی ای دارند که هیچ چیز حتی نور هم نمی تواند از کوپلینگ های گرانشی آن ها در امان باشد اگر چه شرایطی غیر طبیعی وجود دارد که در آن فرمی از تشعشع که به آن تشعشع هاوکینگ می گویند می تواند از این نیروی گرانش عظیم فرار کند.

• وقتی که سیاه چاله های بزرگ به هم برخورد می کنند از آن ها امواج گرانشی رها می شود. البته در گذشته هم این انتظار می رفت که این امواج وجود داشه باشند با این حال اولین بار در سال ۲۰۱۵ بود که به طور رسمی این امواج شناسایی شدند.
• اگر انسان به یکی از سیاه چاله ها نزدیک شود به وسیله ی نیروی گرانشی فوق العاده ی آن به داخل کشیده می شود، اول تاثیر آن روی پاهای شما خواهد بود یعنی اول پاها را به داخل خود می کشاند و بعد از آن سر شما را و این نیرو به اندازه ای عظیم است که سر شما را از بدن جدا می کند، تجربه ای که امکان ندارد از آن جا سالم به در ببرید!
• نوری که از ستاره ها و کهکشان های راه دور ساطع می شود، طی زمانی بسیار طولانی به ما می رسد و آن قدر این زمان طولانی است که فکر می کنیم آن ها موجودیت هایی از زمان گذشته هستند. به عنوان مثال می توان نور خورشید را در نظر گرفت که ۸٫۵ دقیقه طول می کشد تا به زمین برسد! نزدیک ترین ستاره ای که به ما قرار دارد Proxima Centauri نام دارد که ۴٫۲ سال نوری از ما دورتر است  به همین دلیل مثل ۴٫۲ سال نوری قبل دیده می شود.
• شاید باورتان نشود اما یک روز در ونوس ۲۴۳ روز در روی زمین طول می کشد و هر یک سال در ونوس ۲۲۴٫۷ روز است و نکته ی عجیب تری که در مورد آن وجود دارد این است که ونوس روی محور خودش به عقب می چرخد! این واقعا پدیده ی عجیبی است که در سیاره های دیگر منظومه ی شمسی دیده نمی شود.

• اگر چه ونوس نسبت به عطارد فاصله ی دورتری به نسبت خورشید دارد ولی سطح گرمتری دارد و داغ تر است. علاوه بر این ونوس به آرامی می چرخد.
• بر خلاف تصور عموم که فکر می کنند فضا خالی است اصلا این طور نیست و بلکه بهتر است بگوییم خلا وجود دارد اما چیزی که مشخص است این است که اتم های کمی از ماده در هر متر مکعب از فضا وجود دارد. فضای بین کهکشان ها هم که زمانی تصور می شود فضای خالی است در واقع با مولکول هایی از گاز و ذرات غبار پر شده است.
• این جهان پر از کهکشان هایی است که آن هایی که از ما دورتر هستند مدام در حال حرکت کردنند و طبق تحقیقاتی که دانشمندان روی سرعت حرکت و نحوه ی حرکت کهکشان های انجام اده ان به نتایج جالبی رسیده اند. آن ها فهمیده اند که کهکشان هایی که از ما بسیار دور هستند با سرعتی برابر ۹۰ درصد سرعت نور در حال حرکت هستند! و این یکی از جالب ترین حقایق نجوم است که تا به حال دانشمندان به آن رسیده اند.

منبع: thoughtco.com

حقایق نجوم

یکی از قدیمی ترین علومی که در دنیا وجود دارد علم ستاره شناسی و نجوم است و اگر چه هزاران سال است که انسان ها این علم را می دانند و دنیای شگفت انگیز ستاره ها را مورد مطالعه قرار داده اند اما ما هنوز هم دانش بسیار کمی از بسیاری از واقعیت هایی که در جهان اتفاق می افتد داریم. همین چیزهای اندکی که از این علم می دانیم هم واقعا شگفت انگیز و حیرت آور است و بسیاری از آن ها هم گیج کننده. در هر صورت در این نوشتار از الی گشت سعی کرده ایم تا شما را با دنیای عجیبی از حقایق نجوم آشنا کنیم تا بتوانیم حداقل اطلاعاتی هر چقدر کم و اندک از این دنیای شگفت را در اختیارتان قرار دهیم. مطالب بعدی از دنیای علم را هم که در آینده خواهید دید دنبال کنید.

• ما فقط قادریم تا حدود ۵ درصد از ماده ی این جهان هستی را کشف کنیم. بقیه ی جهان از ماده ای نامرئی تشکیل شده است که به آن ماده ی تاریک می گویند و همچنین فرمی رازآلود از انرژی در این جهان هستی وجود دارد که به آن انرژی تاریک می گویند.
• در حقایق نجوم و در این جهان هستی دسته ای از ستاره ها به نام ستاره های نوترونی وجود دارند که از آن ها به عنوان ستاره های در حال مرگ یاد می شود. این ستاره ها بسیار کوچک و چگال هستند و از فروپاشی ستاره های بسیار بزرگ به وجود آماده اند با این حال وزنی برابر تقریبا ۱۰۰ میلیون تن دارند! این ستاره ها از تندترین ستاره هایی هستند که دانشمندان تا به حال مورد مطالعه قرار داده اند به طوری که با سرعت باورنکردنی ۵۰۰ بار در ثانیه دور خود می چرخند!
• هسته ی خورشید انرژی ای برابر انرژی ۱۰۰ بیلیون بمب هسته ای را در هر ثانیه رها می کند. همه ی این مقدار انرژی راه خود را از بین چندین لایه ی خورشید به بیرون پیدا می کند و این سفر هزاران سال به طول می انجامد. انرژی خورشیدی گرما و نور را به بیرون ساطع می کند و همین سیستم است که منظومه ی خورشیدی را قدرتمند می کند.

• گالیلئو گالیله که دانشمند و مخترع سرشناس ایتالیایی است را معمولا به طور اشتباه مخترع تلسکوپ می دانند که این طور نیست و تاریخ دانانی که حقایق نجوم را بازگو کرده اند بر این باورند که سازنده ی عینک یعنی یوهان لیپرشای سازنده ی تلسکوپ بوده است و گالیله در واقع اولین کسی بوده است که از تلسکوپ برای مطالعه ی جهان خارجی استفاده کرده است تا به کشفیات برسد.
• کهکشان گردابی که نام علمی آن در بین دانشمندان M51 است در واقع ۲ بازوی چرخشی است که بین ۲۵ تا ۳۷ میلیون سال نوری از کهکشان راه شیری دور است ولی با این حال با یک تلسکوپ آماتور هم قابل دیدن است.
• سیاه چاله ها بسیار غلیظ هستند و نیروی گرانش بسیار قوی ای دارند که هیچ چیز حتی نور هم نمی تواند از کوپلینگ های گرانشی آن ها در امان باشد اگر چه شرایطی غیر طبیعی وجود دارد که در آن فرمی از تشعشع که به آن تشعشع هاوکینگ می گویند می تواند از این نیروی گرانش عظیم فرار کند.

• وقتی که سیاه چاله های بزرگ به هم برخورد می کنند از آن ها امواج گرانشی رها می شود. البته در گذشته هم این انتظار می رفت که این امواج وجود داشه باشند با این حال اولین بار در سال ۲۰۱۵ بود که به طور رسمی این امواج شناسایی شدند.
• اگر انسان به یکی از سیاه چاله ها نزدیک شود به وسیله ی نیروی گرانشی فوق العاده ی آن به داخل کشیده می شود، اول تاثیر آن روی پاهای شما خواهد بود یعنی اول پاها را به داخل خود می کشاند و بعد از آن سر شما را و این نیرو به اندازه ای عظیم است که سر شما را از بدن جدا می کند، تجربه ای که امکان ندارد از آن جا سالم به در ببرید!
• نوری که از ستاره ها و کهکشان های راه دور ساطع می شود، طی زمانی بسیار طولانی به ما می رسد و آن قدر این زمان طولانی است که فکر می کنیم آن ها موجودیت هایی از زمان گذشته هستند. به عنوان مثال می توان نور خورشید را در نظر گرفت که ۸٫۵ دقیقه طول می کشد تا به زمین برسد! نزدیک ترین ستاره ای که به ما قرار دارد Proxima Centauri نام دارد که ۴٫۲ سال نوری از ما دورتر است  به همین دلیل مثل ۴٫۲ سال نوری قبل دیده می شود.
• شاید باورتان نشود اما یک روز در ونوس ۲۴۳ روز در روی زمین طول می کشد و هر یک سال در ونوس ۲۲۴٫۷ روز است و نکته ی عجیب تری که در مورد آن وجود دارد این است که ونوس روی محور خودش به عقب می چرخد! این واقعا پدیده ی عجیبی است که در سیاره های دیگر منظومه ی شمسی دیده نمی شود.

• اگر چه ونوس نسبت به عطارد فاصله ی دورتری به نسبت خورشید دارد ولی سطح گرمتری دارد و داغ تر است. علاوه بر این ونوس به آرامی می چرخد.
• بر خلاف تصور عموم که فکر می کنند فضا خالی است اصلا این طور نیست و بلکه بهتر است بگوییم خلا وجود دارد اما چیزی که مشخص است این است که اتم های کمی از ماده در هر متر مکعب از فضا وجود دارد. فضای بین کهکشان ها هم که زمانی تصور می شود فضای خالی است در واقع با مولکول هایی از گاز و ذرات غبار پر شده است.
• این جهان پر از کهکشان هایی است که آن هایی که از ما دورتر هستند مدام در حال حرکت کردنند و طبق تحقیقاتی که دانشمندان روی سرعت حرکت و نحوه ی حرکت کهکشان های انجام اده ان به نتایج جالبی رسیده اند. آن ها فهمیده اند که کهکشان هایی که از ما بسیار دور هستند با سرعتی برابر ۹۰ درصد سرعت نور در حال حرکت هستند! و این یکی از جالب ترین حقایق نجوم است که تا به حال دانشمندان به آن رسیده اند.

منبع: thoughtco.com

دروازه های پنهان در میدان مغناطیسی زمین

یکی از موضوعات بسیار جذاب در فیلم ها و داستان های علمی-تخیلی "پورتال"ها (دروازه ها و یا مدخل های عبور) می باشند. آنها مانند دریچه ای مرموز و شگفت آور در نقطه ای از فضا و یا زمان باز شده و مسافران را با نقطه ای دیگر در دوردست ها پیوند می دهند. یک مدخل خوب، درواقع می تواند یک راه میانبر، یک راهنما یا دری به نقطه ای ناشناخته در جهان باشد. اگر براستی آنها وجود داشتند.

نجوم چه فایده‌ای برای جامعه و بشریت دارد؟

دانش > نجوم - سالانه میلیاردها دلار خرج پروژه‌های اخترشناسی می‌شود. اما چرا باید چنین مبالغ عظیمی را صرف دانش اخترشناسی کرد و فایده این کار برای جامعه و بشریت چیست؟

محمود حاج‌زمان: هزینه کلی سالیانه رصدخانه کک 30.8 میلیون دلار است، و یک شب استفاده از آن 53700 دلار (حدود 160 میلیون تومان) هزینه دارد. پروژه ارسال تلسکوپ فضایی جیمز وب به مدار زمین 8.8 میلیارد دلار هزینه خواهد داشت، و سیستم پرتاب فضایی که قرار است کپسول سرنشین‌دار اوریون را به مدار ببرد 38 میلیارد دلار هزینه خواهد داشت. سوال اینجاست که چرا باید چنین مبالغ عظیمی را صرف دانش اخترشناسی کرد؟» به عبارت دیگر، فایده و منفعت آن برای جامعه و بشریت چیست؟

این سوالی است که اخترشناسان هر روز با آن روبه‌رو می‌شوند. به همین دلیل، اخیرا گروهی از اخترشناسان اروپایی پاسخ‌هایی ملموس برای این سوال ارائه داده‌اند که نشان می‌دهد پیشرفت‌های اخترشناسی چه تاثیری در پیشرفت صنعت، هوافضا، انرژی، پزشکی، همکاری‌های بین‌المللی، زندگی روزمره و نوع بشر داشته است.

دکتر ماریسا روزنبرگ، سرپرست نویسندگان مقاله مذکور می‌گوید: من اغلب با این پرسش مواجه می‌شوم. یک دلیل خیلی شخصی که باعث شد تصمیم بگیرم این مقاله را بنویسم، این بود که می‌خواستم به والدینم (که هر دو بازرگان هستند) بگویم چرا کاری که انجام می‌دهم مهم است، و یک رویکرد اجتماعی لازم محسوب می‌شود.»

صنعت

• دوربین موبایل شما از حسگر CCD استفاده می‌کند، ابزاری که بر اساس اثر فتوالکتریک، حرکت بارهای الکتریکی را به معیاری دیجیتال تبدیل می‌کند. CCD ها که در اصل برای استفاده در اخترشناسی توسعه داده شدند، امروزه در اغلب دوربین‌های عکاسی، دوربین‌های فیلم‌برداری و گوشی‌های تلفن همراه استفاده می‌شوند.
• زبان برنامه‌نویسی Forth که در اصل برای استفاده تلسکوپ 12 متری نصب شده در رصدخانه کیت پیک استفاده شد، امروزه توسط شرکت FedEx برای ردیابی بسته‌های پستی استفاده می‌شود.
• شرکت AT&T از نرم‌افزار IRAF استفاده می‌کند که توسط رصدخانه نجومی ملی آمریکا برای تجزیه و تحلیل سامانه‌های رایانه‌ای نوشته شده بود.
• فیلم‌های عکاسی Kodak در اصل توسط اخترشناسانی اختراع شدند که به مطالعه خورشید می‌پرداختند، اما به طور گسترده‌ای توسط صنایع و پزشکی، عکاسان و هنرمندان مورد استفاده قرار گرفت.

هوافضا

• تلسکوپ‌های فضایی باعث پیشرفت ماهواره‌های دفاعی شدند، چرا که هر دو به فناوری و سخت‌افزار مشابهی نیاز دارند.
• ماهواره‌های سامانه موقعیت‌یاب جهانی (GPS) برای آنکه بتوانند موقعیت دقیق را تعیین کنند، بر اجرام نجومی (اختروش‌ها و کهکشان‌های دوردست) متکی هستند.

نجوم چه فایده‌ای برای جامعه و بشریت دارد؟

دانش > نجوم - سالانه میلیاردها دلار خرج پروژه‌های اخترشناسی می‌شود. اما چرا باید چنین مبالغ عظیمی را صرف دانش اخترشناسی کرد و فایده این کار برای جامعه و بشریت چیست؟

محمود حاج‌زمان: هزینه کلی سالیانه رصدخانه کک 30.8 میلیون دلار است، و یک شب استفاده از آن 53700 دلار (حدود 160 میلیون تومان) هزینه دارد. پروژه ارسال تلسکوپ فضایی جیمز وب به مدار زمین 8.8 میلیارد دلار هزینه خواهد داشت، و سیستم پرتاب فضایی که قرار است کپسول سرنشین‌دار اوریون را به مدار ببرد 38 میلیارد دلار هزینه خواهد داشت. سوال اینجاست که چرا باید چنین مبالغ عظیمی را صرف دانش اخترشناسی کرد؟» به عبارت دیگر، فایده و منفعت آن برای جامعه و بشریت چیست؟

این سوالی است که اخترشناسان هر روز با آن روبه‌رو می‌شوند. به همین دلیل، اخیرا گروهی از اخترشناسان اروپایی پاسخ‌هایی ملموس برای این سوال ارائه داده‌اند که نشان می‌دهد پیشرفت‌های اخترشناسی چه تاثیری در پیشرفت صنعت، هوافضا، انرژی، پزشکی، همکاری‌های بین‌المللی، زندگی روزمره و نوع بشر داشته است.

دکتر ماریسا روزنبرگ، سرپرست نویسندگان مقاله مذکور می‌گوید: من اغلب با این پرسش مواجه می‌شوم. یک دلیل خیلی شخصی که باعث شد تصمیم بگیرم این مقاله را بنویسم، این بود که می‌خواستم به والدینم (که هر دو بازرگان هستند) بگویم چرا کاری که انجام می‌دهم مهم است، و یک رویکرد اجتماعی لازم محسوب می‌شود.»

صنعت

• دوربین موبایل شما از حسگر CCD استفاده می‌کند، ابزاری که بر اساس اثر فتوالکتریک، حرکت بارهای الکتریکی را به معیاری دیجیتال تبدیل می‌کند. CCD ها که در اصل برای استفاده در اخترشناسی توسعه داده شدند، امروزه در اغلب دوربین‌های عکاسی، دوربین‌های فیلم‌برداری و گوشی‌های تلفن همراه استفاده می‌شوند.
• زبان برنامه‌نویسی Forth که در اصل برای استفاده تلسکوپ 12 متری نصب شده در رصدخانه کیت پیک استفاده شد، امروزه توسط شرکت FedEx برای ردیابی بسته‌های پستی استفاده می‌شود.
• شرکت AT&T از نرم‌افزار IRAF استفاده می‌کند که توسط رصدخانه نجومی ملی آمریکا برای تجزیه و تحلیل سامانه‌های رایانه‌ای نوشته شده بود.
• فیلم‌های عکاسی Kodak در اصل توسط اخترشناسانی اختراع شدند که به مطالعه خورشید می‌پرداختند، اما به طور گسترده‌ای توسط صنایع و پزشکی، عکاسان و هنرمندان مورد استفاده قرار گرفت.

هوافضا

• تلسکوپ‌های فضایی باعث پیشرفت ماهواره‌های دفاعی شدند، چرا که هر دو به فناوری و سخت‌افزار مشابهی نیاز دارند.
• ماهواره‌های سامانه موقعیت‌یاب جهانی (GPS) برای آنکه بتوانند موقعیت دقیق را تعیین کنند، بر اجرام نجومی (اختروش‌ها و کهکشان‌های دوردست) متکی هستند.